poesía

Andrea Jamardo: «Imos publicar unha antoloxía de relatos que inclúe un inédito de Mª Victoria Moreno».

Andrea Jamardo, coordinadora de ‘Mulleres Bravas da nosa historia’.

Urco Editora publicou no seu día a única biografía infantil que se coñece de María Victoria Moreno, a escritora quen se lle dedica o Día das Letras Galegas 2018. Agora a editora galega ten entre mans reeditar obras descatalogadas amais dun inédito da escritora. Falamos con Andrea Jamardo, editora do proxecto.

– Como xorde este proxecto?
-Pois? nace a raíz da publicación dun volume da colección ??Mulleres Bravas da nosa historia??, dedicado a María Victoria Moreno. Pensamos que é unha autora esquecida no panorama literario actual e desde Urco Editora decidimos que non podía ser así polo que non dubidamos en contactar coa familia da escritora.

-Que tal vos recibiu a familia?
-Moi ben. O mellor de todo foi o ben que lles pareceu a idea que desde Urco decidimos levar a cabo. Falamos con Begoña, a súa filla, e Pedro, o seu marido, para saber como estaba o tema de dereitos e para ver se o proxecto que temos entre mans se podería levar a cabo ou non.

-Que se trae Urco Editora entre mans?
-Cando nos reunimos coa familia, falamos da idea de reeditar obras de María Victoria Moreno que están descatalogadas, obras que só se poden atopar nalgunhas bibliotecas, moi poucas, pero que non se poden mercar. Explicamos en que consistía o noso proxecto e que nos parecía inxusto que as crianzas de hoxe non tivesen a oportunidade de acceder a esas obras. E obviamente, ambas partes coincidimos.

-Ten algo que ver que a Real Academia Galega decidise homenaxear a María Victoria Moreno co Día das Letras Galegas 2018?
-Non, para nada! Amais pasou algo moi curioso e inesperado, talvez o destino, non sei. Teño que dicilo, por que a verdade é que me sentín moi agradecida con Begoña e Pedro e moi entusiasmada. A reunión coa familia estaba programada para o mes de abril, mais tivemos que aprazala, e coincidiu en que, o día após da xuntanza, soou o meu teléfono e quen era? Begoña, a filla de María, para contarme que a Academia decidira outorgarlle o Día das Letras Galegas 2018. A miña resposta? Xa era hora de que o seu labor e traxectoria tivese o recoñecemento que merece.

-Entón… por que María Victoria Moreno? Que significado ten para Urco Editora?
-Unha das razóns pola que decidimos reeditar publicacións de María Victoria Moreno é que foi unha pioneira e nos continuamos a considerala así. A súa dedicación e o seu afán por poñer como protagonista as nenas en historias de aventuras, o seu querer rematar co rol estereotipado de que as nenas xoguen con bonecas e os nenos ao fútbol e a súa loita constante pola igualdade e a defensa da muller, fíxonos e fainos sentir orgullo por ela e o seu traballo. Escribiu moito e moi ben, publicáronse obras moi interesantes, non só novela en galego, tamén ensaio e poesía.

-Que nos podes adiantar sobre este novo proxecto?
-Podo dicir que desde hoxe e até o mes de decembro imos reeditar dous dos contos infantís que máis repercusión tiveron de María Victoria Moreno, e que estaban descatalogados. O primeiro de eles ha ser ??O cataventos??, que estará ilustrado por Lara Torres; e ??A brétema??, ilustrado por María Montes ha ser o segundo conto que imos reeditar. Amais, imos publicar unha antoloxía de relatos, editada polo meu compañeiro David Cortizo, porque nunha das reunións que tivemos coa familia da escritora déronnos a boa nova de que existen dous escritos inéditos que non se chegaron a publicar. Un deles leva por nome ??O amor e as palabras?? e pareceunos moi acaído que a antoloxía de relatos xuvenís levase ese título; persoalmente, penso que ela mesma o tivese escollido.

-Iso até decembro. E para despois? A longo prazo tedes algo pensado?
-A verdade é que temos moito material, grazas á boa relación que temos coa familia e a súa colaboración. Podo adiantarche que imos reeditar tamén o poemario infantil Xa non teño medo. Mais, agora mesmo e até decembro imos centrar o traballo nos dous contos infantís e na antoloxía de relatos xuvenís que contén un dos inéditos.

-Que obra destacarías de todo o seu traballo literario? E por que?
-? difícil quedar cunha, porque escribiu e publicou case todo tipo de xénero literario, e todo o que escribiu foi interesante e novidoso para min. Mais, se tivese que destacar ou quedar con algunha das súas obras, sen dúbida decántome por Mar adiante (1973). Após da publicación de Memorias dun neno labrego (1961) de Neira Vilas, María Victoria Moreno escribiu e publicou a súa primeira novela en galego coa que tentou romper os estereotipos de xénero. Decidiu pór como protagonista dun libro de aventuras unha nena, mentres por aquel entón en todas as obras eran elas as que esperaban seren resgatadas por un príncipe; ela quixo rematar con iso, como dixen antes, era unha muller brava.

Valencia de Alcántara (provincia de Cáceres) e finada en Pontevedra o 21 de novembro de 2005. María Victoria Moreno viaxou cara á Galiza e cara ao galego, habitouno e convidou á súa viaxe a incontábeis mozas e mozos. Alumna de galego e mestra, mesmo cando o ensino da lingua propia do país aínda estaba fóra da lei, declarou en 93 que o seu co galego era ??simplemente, unha historia de amor?.

O seu traballo literario foi preciso para entrar en contacto co idioma para varias xeracións de estudantes do país. Anagnórise (1988) é a referencia masiva cunha vintena de edicións, xunto a ela Leonardo e os fontaneiros (1985) ou Guedellas de seda e liño (1999). A autora contactou coas crianzas desde a ficción, pero tamén desde os libros de texto. Foi coautora dalgúns dos primeiros manuais de literatura galega para BUO e COU, amais de formar profesorado nesa mesma materia. Alén da literatura infantil e xuvenil, é peza imprescindíbel para entender a autora o seu derradeiro traballo: Diario da luz e da sombra (2005), un sereno ensaio ao fío do cancro de mama que inxustamente decidiu por fin á súa apaixonante vida. O seu traballo estendeuse, asemade, á tradución, á poesía e mesmo á edición como codirectora da colección infantil Árbore.

Por decisión da Real Academia Galega, María Victoria Moreno será a escritora á que se renda tributo no Día das Letras Galegas 2018, o que a converte na cuarta escritora en merecer tal distinción desde que se instituíu en 1963.

Sermos Galiza

Por Redacción, hace

Teo revive los valores de Avelino Pousa Antelo en el quinto aniversario de su fallecimiento.

Los valores que representó Avelino Pousa Antelo (A Baña, 1914-Teo, 2012), como la cultura rural gallega o el compromiso con el progreso del país, se revivieron ayer en la entrega del quinto premio O Caxato, organizado por la asociación cultural Xermolos y las hermandades Manuel María y Avelino Pousa. Lo recogió Amparo Castaño, la viuda de Valentín Arias (Sarria, 1934-2011), la figura reconocida en esta ocasión. Su hijo Marcos Arias Castaño agradeció la distinción y recordó la enorme unión que hubo durante décadas entre Avelino y Valentín, y sus respectivas familias.

Estos lazos revistieron el acto, celebrado a mediodía en la Casa Consistorial de Teo, de una gran emotividad. Porque Valentín Arias fue discípulo de Avelino Pousa en la Granxa Escola Barreiros de Lugo, y su posterior continuador en esa emblemática entidad. Compartieron valores pedagógicos, del cooperativismo y sobre la cultura gallega. Arias, además de docente destacó en labores de edición, en Galaxia; promovió la liturgia en gallego; fue traductor, conferenciante, colaborador de publicaciones y tuvo otras funciones relevantes. Así lo resaltó Arlindo López Arias. Al exponer sus méritos para este premio, destacó asimismo el haber elaborado una biografía de Pousa Antelo. También aludió a su hija, la infortunada poeta y traductora Xela Arias, fallecida en el 2003. Buscó una línea de continuidad con autores gallegoportugueses de la Edad Media, en concreto con Afonso Gomes.

Música y poesía

El galardón, una reproducción del bastón de Pousa Antelo y un cuadro de Heitor Picallo, lo recogió Amparo Castaño de manos del dúo musical Mini y Mero, quienes antes actuaron.

Además, Xoán Xosé Fernández Abella leyó un poema de homenaje; se destacaron las adhesiones al acto del Concello de Lalín, Nova Escola Galega, las asociaciones Alexandre Bóveda e Instituto de Historia, la revista Murguía, y de otras entidades y personas particulares; entre estas se leyó un mensaje de Vázquez Pintor.

Intervinieron asimismo como oradores Alfonso Blanco Torrado, en nombre de las tres entidades organizadoras, quien sostuvo que «seguimos sentindo como o grande mestre» a Pousa Antelo, y enfatizó que Valentín Arias se implicó para «espallar ese valor da liberdade, da dignidade polos que traballou Avelino», además de compartir su ideario y pedagogía. «Avelino sigue no noso corazón», resaltó Alfonso Blanco.

Hizo de presentador David Otero, quien explicó que miembros del gobierno local de Teo, aunque se encontraban entre el público, no tuvieron esta vez protagonismo directo en el acto, a causa del luto oficial por las víctimas del atentado de Barcelona.

Al finalizar, se realizó una ofrenda floral a Pousa Antelo en el paseo que lleva su nombre, en Os Verxeis, donde falleció a los 98 años; además de otra actuación musical y una comida compartida por la mayoría de las más de 50 personas que asistieron.

Esta fue la quinta edición del premio O Caxato de Avelino Pousa Antelo. En las anteriores se distinguió a Alfonso Blanco Torrado, al Concello de Teo, a la parroquia de Santa María de Arzúa y a la escritora Fina Casalderrey.

La Voz de Galicia

Por Redacción, hace

A Casa de Rosalía, en Padrón, reabre cun perfil museolóxico renovado.

Corenta e cinco anos despois da súa apertura ao público, a Casa-Museo de Rosalía de Castro, no lugar de A Matanza, no concello coruñés de Padrón, viviu onte outra inauguración tras rematar unha profunda reforma tanto estrutural como nos seus contidos, e na súa presentación. Deste xeito, o visitante que entre no edificio atopará un perfil museolóxico adaptado aos tempos de hoxe e ás novas lecturas sobre a escritora, ademais das novas pezas que se incorporaron recentemente. Todo co obxectivo de ofrecerlle unha perspectiva que lle permita comprender a importancia de Rosalía como figura central da cultura galega, achegando a información esencial para entender a súa obra, a do seu marido e a dos seus fillos.

A estrea coincidiu co 132.º aniversario do pasamento da escritora e tamén co día que abriu a casa, un 15 de xullo, pero de 1972. O encontro comezou cunha visita guiada, da man do director do novo proxecto de musealización, Pepe Barro, que explicou pormenorizadamente os cambios que se produciron no inmoble -cunhas obras de acondicionamento que se iniciaron en decembro do 2012- e a nova musealización, que rematou estes días coa reforma do sobrado da casa.

Xa na horta, Anxo Angueira, presidente da Fundación Rosalía de Castro, eloxiou a importancia da xornada ao dicir que onte foi «un día histórico» para a Fundación Rosalía de Castro, coa reinauguración da «casa que nos une», asegurou. O acto serviu tamén para presentar un libro de poesía escolar que recolle os textos premiados e finalistas do concurso que a institución organiza, xunto con El Corte Inglés, de modo que os galardoados recitaron os versos elixidos.

Da dimensión internacional que adquiriu a figura de Rosalía deu conta a presenza de Catherine Davies, profesora da Universidade de Londres e unha das máis importantes investigadoras actuais sobre a obra da autora. A fundación padronesa tamén aproveitou para facerlle entrega da distinción Rosa de Galicia a Casilda Agrasar, filla de Camilo Agrasar, a persoa que, segundo afirmou Anxo Angueira, «velou toda a vida pola Casa de Rosalía».

O festexo reuniu a numerosas autoridades culturais, coma o conselleiro Román Rodríguez; o presidente da Real Academia Galega, Víctor Freixanes; a vicepresidenta da Deputación da Coruña, Goretti Sanmartín; a concelleira de cultura de Padrón, Lorena Couso; e distintos académicos e escritores, xunto con patronos da fundación e unha abondosa concorrencia de veciños da comarca e cidadáns que acudiron de todas partes de Galicia. A grande identificación da sociedade galega coa escritora

Anxo Angueira afirmou que «hai unha implicación da sociedade galega con Rosalía de Castro. Temos do noso lado o pobo e as súas institucións», dixo, e entre elas mencionou a Real Academia Galega. Tamén a Deputación da Coruña e, en concreto, a súa vicepresidenta Goretti Sanmartín, a quen o presidente da fundación rosaliana lle deu as grazas porque, coas súas xestións «foi posible, en tempos moi difíciles, afrontar o financiamento dunha renovación total do discurso expositivo», segundo apuntou. Ademais, Angueira lembrou que a deputación deixoulle en depósito á Casa da Matanza unha colección extraordinaria de pezas pictóricas, mobiliario pertencente á familia e o guecho de pelo de Rosalía. Tamén engadiu ao Concello de Padrón e á Xunta, de modo que lembrou que, grazas ás achegas do Goberno galego, xunto con fondos europeos, se actuou sobre o inmoble, que estaba en malas condicións.

Neste senso, Román Rodríguez avanzou que a Xunta firmará un convenio coa fundación para aportar 120.000 euros entre este ano e o 2018 para mellorar os anexos da casa e convertela nun centro cultural que acolla actividades en torno á figura da autora de Follas novas pero tamén sobre a cultura galega. O conselleiro destacou a importancia para o país do legado literario, ético e emocional de Rosalía. A celebración rematou co actuación de Amancio Prada, un dos pioneiros en musicalizar os versos de Rosalía, co que a fundación, anotou Angueira, cumpriu «o soño» de telo e de escoitalo na casa.

La Voz de Galicia

Por Redacción, hace

Fallan o concurso escolar de poesía Rosalía de Castro.

A Fundación Rosalía e El Corte Inglés deron a coñecer onte os gañadores das tres categorías do V Concurso Escolar de Poesía Rosalía de Castro para o alumnado de Secundaria e Bacharelato, logo da xuntanza do xurado. Os gañadores son Violeta González, de A Laracha; Fabián Niño, de A Fonsagrada; e Miguel Díaz-Cacho, de Vigo.

Os premios serán entregados o vindeiro venres, día 9, na Casa-Museo de Rosalía, en Padrón, nun acto que se celebrará as sete da tarde e onde os premiados recitarán os seus poemas, ao tempo que actuará o Grupo de Música Tradicional de Agadic.

Para cada categoría hai un premio e dous áccesits. O primeiro premio leva un iPad; o primeiro áccesit, unha tarxeta regalo por un importe de 200 euros, e o segundo outra por valor de 100 euros.

La Voz de Galicia

Por Redacción, hace

Libros ganadores del certamen Rosalía de Castro.

El Concello de Padrón presentó los dos poemarios.

El auditorio municipal de Padrón acogió ayer la presentación de los libros de poemas ganadores del primer y el segundo certamen de poesía Rosalía de Castro, que convoca el Concello. Se trata, respectivamente, de los libros Café intenso, de Eli Ríos, y As flores, de Helena Salgueiro. Las dos autoras asistieron al acto, en el que recitaron poemas de las obras ganadoras.

También asistió el presidente de la Fundación Rosalía de Castro, Anxo Angueira; el alcalde de Padrón, Antonio Fernández; y la edila de Cultura, Lorena Couso. El acto contó, además, con la asistencia del diputado provincial, y alcalde de Brión, José Luis García.

El Ayuntamiento aprovechó el acto para conmemorar, además, el Día de la Mujer, con lo que Lorena Couso leyó un manifiesto en su defensa. El grupo Secho y los Invisibles actuó para el público que acudió a la cita. El Concello tiene pendiente de fallar el tercer certamen de poesía.

La Voz de Galicia

Por Redacción, hace

O grupo Ialma comeza a súa xira na Casa da Matanza de Padrón.

As Ialma, como cuarteto, xa que a quinta compoñente recalou en Xapón, emprenden estes días, cunha xira por Galicia, o camiño de volta que fixeron os seus pais a Bruxelas. Fanno, tras triunfar no seu país co seu quinto traballo discográfico, en galego, e do que recoñecen que muda a súa traxectoria musical e resume a súa historia. Marisol Palomo, que integra esta formación belga xunto a Magali Menéndez e as irmáns Verónica e Natalia Codesal, di que optaron por seguir cos temas de orixe tradicional para expoñer as súas raíces galegas, mais mesturadas coa diversidade musical que lles deu a súa bagaxe de case vinte anos xuntas sobre os escenarios.

«A nosa historia é un camiño de Bruxelas a Santiago, é a volta, a recuperación do que nos contaron os nosos país, pero con poesía e posibilismo», sostén, deixando claro que desta afrontan tamén a crítica social, atendendo ao estado convulso do continente europeo debido ao terrorismo e ao peche de fronteiras. «Antes chamábanlles emigrantes e agora refuxiados, xente que fuxiu da guerra, da fame, da falta de liberdade», expón, recoñecendo que o éxodo que viviron as súas familias segue reproducíndose. As Ialma parten da súa experiencia persoal para expresarse neste disco, por iso, como explica Verónica Codesal, responsable de parte das letras xunto con Brais Fernández, déixanse levar por outros ritmos como homenaxe, entre outros, ao seu avó andaluz, que tamén emigrou, e atrévense ata cunha peza en italiano, por iso da multiculturalidade da que se foron impregnando no seu periplo.

Camiño, que recolle trece temas de corte intimista e persoal, parte de pezas populares para contar a súa biografía familiar, unha que levan tamén dous anos transmitindo cun proxecto didáctico polas escolas do seu país, onde relatan a persecución que houbo ao idioma galego. Unha represión explicada grazas ao relato dunha avoa a súa neta, que trasladan as súas actuacións, como mensaxe entre cantiga e cantiga e que vai acompañado por imaxes desas marchas forzadas por diversas circunstancias.

«? como unha misión cultural fóra do país», recoñece Marisol Palomo, sobre este traballo, que considera unha semente entre os cativos para afondar e valorar as súas propias raíces. «? a voz duns avós da emigración, de todos os galegos, de xente que aínda quere contar o que pasou, esas historias aínda existen», din estas pandeireteiras, que estiman que a súa mensaxe foi aceptada con emocións encontradas dende que sacaron o disco en Nadal.

Como arranque da xira que as levará por diferentes salas da Península, estas embaixadoras internacionais do galego participan hoxe, na Casa da Matanza en Padrón, nos actos de celebración do 180.º aniversario do nacemento de Rosalía.

Domingo, 20.00. a coruña (Garufa club) ENTRADAS 10 euros luns, 23.50. lugo (clavicémbalo) 9 EUROS

Por Redacción, hace