Marcelino Rivera, tesoureiro do Pedrón: «Os nosos nenos son a semente do noso país»

«Toda a xente da comarca do Sar ten algún familiar que durante estes dezaoito anos estivo vinculado á asociación O Pedrón» ·· «Hai que educar os máis pequenos en valores de compañeirismo e de disciplina»

?? A asociación folclórica e cultural O Pedrón cumpre este ano a súa maioría de idade. O pasado sábado celebrástedes este aniversario…

?? Si, acabamos de celebrar estes dazaoito anos, que parecen poucos, pero que é toda unha vida na pasou pola agrupación un montón de xente… Este sábado foi a reunión de membros, profesores, alumnos… xente que estivo dalgunha maneira vinculada á asociación. Pola tarde, reunímonos no casino de Padrón, onde temos a nosa sede. Pero o acto central será durante o festival de muiñeiras, que se celebrará no mes de xuño e onde invitamos a unha serie de agrupacións de Muxía, de Mazaricos, da Estrada…

?? ¿Considera que a asociación é un referente para o resto de organizacións da comarca de Santiago?

?? Si, está claro que é un referente moi importante. Dentro da comarca de Santiago e dentro da cultura galega en si mesma, sobre todo no que é a comarca do Sar, ou sexa, Padrón, Rois, Dodro, Pontecesures… toda a xente destas zonas ten algún familiar que dalgunha maneira estivo vinculada a asociación cultural O Pedrón, porque 18 anos parece pouco tempo, pero son moitos anos e pasan moitas cousas.

?? ¿Cal é o obxectivo co que nace a asociación O Pedrón hai case dúas décadas?

?? A asociación naceu no seu día co obxectivo de estudar, recoller a cultura que había na zona, aquelas cantigas, regueifas, danzas, vestiario… recoller todo iso, recompilalo. Temos unha boa biblioteca de documentación sobre os diferentes grupos da zona, para despois divulgalo entre os nosos asociados. Todos os anos trátamos de incluír unha ou dúas cantigas ou danzas, para despois incluír nos grupos.

?? Falas de recuperar parte da cultura galega, ¿percibíase hai dúas décadas que se estaba a perder co tempo?

?? Si, a cultura oral e tradicional é a que máis funciona en Galicia, a transmisión entre pais e fillos, entre avós e netos. Cas cantigas tradicionais da zona da comarca do Sar pasaba o mesmo. ? por iso que un conxunto de persoas trataron de recompilar este tipo de información para deixalo plasmado sobre papel para que non se perdese co paso dos anos.

?? ¿Pódese dicir que despois de dazaoito anos se cumpriron os obxectivos iniciais?

?? No seu momento recompilouse moitísimo material e moitísima documentación. Trátase dunha fase en continuo desenvolvemento, uns veñen, outros marchan… e O Pedrón trata de reunir todo o que se fixo. Se se cumpriu o obxectivo principal que foi o de recompilar, recoller e difundir a cultura galega, pero a difusión segue sendo, temos pequenos e hai que formalos nesa cultura que temos, ou sexa, que é unha fase de continua evolución.

?? ¿Que actividades culturais e folclóricas rodean a asociación?

?? A agrupación cultural conta con diferentes escolas, temos de pandereteiras, de baile ??que se divide en pequenos, en medianos e maiores??, temos unha banda de gaitas,unha banda de tambores e unha banda de bombos. Tratamos, sobre todo ao principio, cando se introducen os pequenos, de empezar sempre polo baile, despois o tambor para que collan o sentido do ritmo, e despois a introducilos no resto das escolas a medida que van evolucionado para formalos para gaiteiros e bailaríns. As escolas naceron o mesmo ano que a asociación, porque unha cousa levaba á outra, ou sexa, se se tocaba unha peza tiña que ir acompañada por unha gaita, por unha pandeireta, un tambor… e dalgunha maneira haberá que danzala… e é por iso que naceu todo á vez. Está claro que canto máis loce a agrupación é cando actúan todas as escolas xuntas; aínda que a banda de gaitas é a que máis saídas ten por tal e como está a cultura hoxe en día do folclore, cando máis loce a asociación O Pedrón é, sen dúbida, cando están todas as escolas xuntas e conseguimos que dancen todos os grupos de maneira conxunta.

?? En canto aos mestres destas escolas, ¿hai algún referente para a comarca?

?? Durante moitos ano estivo con nós Manolo Miramontes e Montse Liñares, seu pai Bartolo, xa era tamén un referente na zona e vinculado ao mundo da gaita e do baile tradicional galego. Hai dous anos fichamos a Luis San Marco que xa é da nova xeración de gaiteiros que estivo no conservatorio de gaitas de Lalín. Agora nos estamos adaptando aos novos tempos: vimos de ter ao gaiteiro que se formou poder de ir as romerías, a poder de estar tocando, e despois está a parte máis técnica.

?? ¿Cantas persoas forman a asociación?

?? Agora mesmo a asociación ten sobre 95 socios; sempre estivo variando arredor dos cen, o que tratamos sobre todo é de implicar os máis pequenos .

?? ¿Haberá moita xente que acuda ás escolas dos arredores da comarca?

?? Temos xente de Rois, de Dodro, de Valga, de Pontecesures, de Santiago… incluso xente que forma parte do grupo que está en Madrid, e que pertencen ao centro galego de Madrid, pero cando veñen á zona de Padrón seguen formando parte da asociación cultural.

?? Falaba da importancia de inculcarlle valores aos máis novos, ¿cal é o papel que xogan os pequenos á hora de conseguir o obxectivo?

?? Os pequenos son a semente do noso país, da nosa terra, hai que darlles unha serie de valores de aprender a vivir organizadamente, con compañeirismo, de ter disciplina á hora de actuar, perder o medo de estar ante o público… é curioso, pero nos dezaoito anos que levamos de vida, ningún dos pequenos que estivo con nós e seguen formando parte dunha maneira ou doutra, ningún caeu nas tentacións das drogas… apártache un pouco de todo o iso… o ambiente que se vive é un ambiente moi san, de xente moi sa e queiras que non o ir formado con estes valores de educación, de cultura, de saber estar… lévate a pasar doutros temas que está na sociedade, e que poderías ter a tendencia a caer neles.

?? ¿Como se presenta este ano o calendario de actuacións?

?? Este ano xa tivemos varias actuacións. Unha das máis salientables foi a da festa do cocido de Lalín. En xuño está previsto facer o III Festival de Muiñeiras, tamén formamos parte da organización do Santiaguiño do Monte e estamos intentando pechar unha viaxe coas casas de Arxentina e de Venezuela para levar unha serie de instrumentos, ademais de darnos a coñecer na outra Galicia, a que está noutro lado do Atlántico.

O PERFILNaceu o 24 de febreiro de 1972, en Herbón, no municipio de Padrón.

? licenciado en Ciencias Económicas e Empresariais, pola Universidade de Santiago de Compostela

Dende hai tres anos é o tesoureiro da asociación padronesa ??O Pedrón??, traballo que compaxina co de técnico de xestión económica do concello de Padrón

? un amante da lectura e do deporte, en especial do mundo do motociclismo. Dende pequeno é pementeiro, oficio ao que se dedica toda a súa familia.

TIERRAS DE SANTIAGO, 10/03/09

La Consellería de Cultura retoma en Valga y Moraña los talleres de regueifas. Actúa Pinto d’Herbón.

La Consellería de Cultura, a través de la Dirección Xeral de Creación e Difusión Cultural, pone en marcha la tercera edición de los talleres de regueifas, que comenzarán en esta misma mañana en dos centros escolares de la comarca. Luis Caruncho y Pinto d??Herbón, que se encargan de impartir la actividad, visitarán a las 10 horas el instituto de Valga, y a las 12:30 se desplazarán al colegio de Santa Lucía de Moraña, para enseñar a los alumnos las técnicas para cantar regueifas.
Estos talleres continuarán hasta mediados de marzo y se impartirán en un total de 20 centros de enseñanza de 17 concellos diferentes. En la comarca del Ulla-Umia, Caruncho y Pinto d??Herbón acudirán también al colegio Don Aurelio de Cuntis ­en el que ya estuvieron hace unos meses­ y al instituto Aquis Celenis y al colegio Alfonso VII, ambos en el municipio de Caldas de Reis.

La pedrada a un coche en A Cañiza desde el puente de la A-9 se recuerda un hecho similar ocurrido en Herbón.

El Supremo condenó a Audasa por otra pedrada que mató a un vigués en Padrón.
Por desgracia, los apedreamientos de coches desde viaductos se producen periódicamente en Galicia. En marzo del 2006, el Tribunal Supremo confirmó una sentencia que obligaba a indemnizar a la familia de un joven vigués de 19 años que falleció tras ser alcanzado por una piedra cuando circulaba por la autopista AP-9. El Supremo falló que la conducta negligente que provocó la desgracia alcanzó por igual al niño de diez años que tiró la piedra desde un puente de la autopista y a la empresa Audasa, que debía de velar por la seguridad de la vía.
Los hechos ocurrieron poco después del mediodía del 26 de agosto de 1993, cuando dos hermanos, de siete y diez años, jugaban en el puente que une las localidades de Herbón y A Retén, en Padrón, a la altura del kilómetro 92 de la AP-9. El mayor de los chicos tuvo la desdichada ocurrencia de coger una piedra de unos 25 centímetros y 2,5 kilos de peso y arrojarla por encima de la barandilla. El objeto penetró por el parabrisas de un autobús que circulaba en ese momento en dirección a Vigo y fue a impactar contra el pecho de un pasajero, que murió en el acto. Los padres del menor y Audasa tuvieron que pagar 150.000 euros.

LA VOZ DE GALICIA, 09/02/09

La crecida del Ulla dificulta la pesca artesanal de la lamprea en Herbón.

Manuel Vidal, de 77 años, con una de las lampreas que pescó ayer con la ayuda de la barca en los huecos del río en el lado de Herbón.

Los pescadores de Padrón capturaron ayer 25 piezas en un río bravo y peligroso por su elevado caudal

El Ulla ruge, «mete respeto», dicen los pescadores de lamprea de Herbón. Un mes después del comienzo de la campaña a su paso por el municipio de Padrón, el río está irreconocible por su elevado caudal, tanto que dificulta la captura artesanal del pez una vez que moverse por sus aguas con la barca de madera resulta hasta «peligroso» para pescadores que llevan medio siglo o más haciéndolo.
Ya lo dijo uno de ellos a principios de enero: la naturaleza «manda» y el estado actual del río contrasta y de qué manera con la de hay un mes, cuando el Ulla no llevaba el suficiente caudal para moverse por él. Ayer, Manuel Vidal (77 años), Juan Lago (74), Manuel López (55) y Antonio Rivera (42) se subieron una vez más a la barca para levantar cuatro de las siete redes que, a día de hoy, pueden echar a las aguas del Ulla, concretamente en el primer tramo de pesqueiras, conocidas como Areas. Esos cuatro huecos se localizan en el río del lado de Herbón y ayer capturaron un total de 17 lampreas, eso sí, con la barca asegurada con una cuerda atada a la orilla para no ser víctimas de la corriente de un río que se escucha a distancia. Las otro tres redes están del lado de Cortiñas y llegan a ellas a pie, de modo que ayer levantaron 8 piezas. En total, 25 lampreas, cuyo número supone uno de los mejores de esta campaña.
«O río está bravo», decía ayer Manuel Vidal, quien calcula que llevaba una profundidad de unos tres metros. «Con tanta auga hay averías», en alusión a que rompen las redes y tienen que arreglarlas. Además, el gran caudal hace que las redes se llenen de «porquería» que arrastra el río, tanta que incluso «aparecen tupidas e non hai quen as bote a barca». De hecho, para hacerlo los pescadores deben recurrir a un pequeño aparato manual que les ayuda a subirlas del agua, ayer bajo la mirada del vigilante de recursos naturales José Manuel Freire.
«Como cambiou o conto en pouco tempo», explica Juan Lago, en alusión a que hace un mes no podía echar todas las redes por falta de agua y, ahora, todo lo contrario, por exceso de caudal. De hecho, la campaña abrió el pasado lunes en el segundo tramo del río, en las denominadas pesqueiras de As Vellas, pero estos cuatro pescadores no pueden ir todavía porque las construcciones «están enterradas baixo a auga».
En cuanto a la calidad de las piezas, uno de los pescadores asegura que «hai de todo» mientras que otro añade que «este ano no hai lamprea boa». Del río Ulla directamente a los restaurantes y plazas donde el precio, según cuentan, no se corresponde con la poca cantidad que hay. «Coa crise a xente non che da máis de 20 euros por cada unha», explica uno. Si el cliente presenciara la pesca artesanal de la lamprea (los pescadores mano a mano con el río) se sonrojaría por un precio tan bajo.

LA VOZ DE GALICIA, 07/02/09

Las «pesqueiras». Cuatro vecinos que son el testimonio de una actividad que se remonta a siglos.

Manuel Vidal, Juan Lago, Manuel López y Antonio Vidal son el testimonio vivo de la pesca artesanal de la lamprea en aguas del Ulla a su paso por Herbón, una actividad (o más bien afición hoy en día) que se remonta a siglos atrás, que pasa de generación en generación y que no tiene su continuidad garantizada.
«Esto acábase» decía ayer Manuel Vidal Lago que, a sus 77 años, lleva más de medio siglo yendo al Ulla a pescar lampreas. Su primo, Juan Lago Suárez, tiene 74 años y lo hace desde los 18. Manuel apuntó ayer la posibilidad de que esta sea su última campaña ya que, como explica, «os anos xa pesan».
Pero ayer, en una mañana de norte helada, con las aguas del Ulla en pleno movimiento, nadie diría que Manuel Vidal o Juan Lago tienen la edad que tienen, el primero de ellos remangado hasta el codo y ambos remando y moviendo la barca con una pericia admirable. En la pesca artesanal de la lamprea en Herbón, la experiencia sí que es un grado y estos hombres de Herbón conocen el río al dedillo, le tienen «respeto» cuando hay que tenérselo, como ayer, pero también disfrutan de una afición con la que se criaron. Las pesqueiras de Areas y las de As Vellas, las primeras y segundas respectivamente en el tramo padronés del Ulla, son parte de sus vidas.
Si el río se lo permite, en las primeras podrán pescar hasta el 30 de marzo mientras que en las segundas hasta el 30 de abril. Igual calendario tienen otros tramos del Ulla, denominados O Canal y A Trapa, todo ellos en Herbón.

LA VOZ DE GALICIA, 06/02/09

Protección Civil de Padrón retiró hasta 50 árboles desplomados sobre carreteras y pistas.

Un árbol cayó sobre un alpendre en Extramundi

Los municipios de la comarca del Sar, y especialmente el de Padrón, sufrieron la crudeza del temporal de viento, que dejó un buen número de árboles sobre las carreteras. Por esta razón, los avisos desbordaron a los servicios de emergencia, en especial a la Agrupación de Protección Civil que, según sus cálculos retiró «como mínimo» entre 100 y 150 árboles caídos entre las cinco de la tarde del viernes y ayer por la mañana.
Precisamente estos incidentes motivaron los continuos cortes en el suministro eléctrico y telefónico de modo que zonas como Carcacía, Herbón, parte de Iria y Rois permanecieron sin luz durante horas. También Extramundi de Arriba estuvo sin suministro eléctrico, después de que el viento arrancara de cuajo un nogal que cayó sobre un cable eléctrico que, con la fueza, arrancó un poste del tendido.
Con ello, Protección Civil se vio obligada a cortar a primera hora de la madrugada de ayer la carretera comarcal que une Padrón y Rois. La caída del árbol sobre el tendido derivó en un incendio que requirió la presencia de los voluntarios y que causó más de un susto entre los vecinos. Aún ayer por la mañana saltaban chispas junto al árbol, que no podía ser retirado al estar mezclado con cables.
Los avisos a Fenosa tardaron en ser atendidos y la respuesta a los afectados fue siempre la misma: los equipos estaban «debordados». No obstante, ello no justifica, para los vecinos de Extramundi, que los cables del tendido eléctrico permanecieran horas tirados en una pista, con el consiguiente peligro para todos. «Esto é unha vergoña», decía una joven a lo que otra añadía «Fenosa debería priorizar as urxencias e vir aquí xa que non podemos estar cos cables tirados no camiño».
Los vecinos estaban «indignados» por la situación. «Bo é que a árbore caeu sobre un cuberto e non sobre unha casa porque puido pasar unha desgracia», decían los vecinos, para quienes la actitud de Fenosa fue «de pena».

LA VOZ DE GALICIA, 25/01/09