Descubre o corazón das antigas terras de Ullán, onde a historia e a natureza conviven ás beiras do río Ulla

Presentación do municipio

Pontecesures é un pequeno pero próspero concello da provincia de Pontevedra que conserva o encanto das antigas terras de Ullán. Situado estratexicamente ás beiras do río Ulla, próximo á súa desembocadura na ría de Arousa, representa un punto de encontro único entre a tradición e a modernidade.

Datos básicos actualizados

📊 Información xeral

• Poboación: 3.079 habitantes (censo 2023)
• Superficie: 6,7 km²
• Densidade: 459 hab/km²
• Alcaldesa: María Teresa Tocino Barreiro (BNG)
• Código postal: 36640
• Provincia: Pontevedra
• Comarca: Caldas
• Comunidade autónoma: Galicia

📞 Contacto do Concello

• Enderezo: Avenida de Vigo, 2 – 36640 Pontecesures
• Teléfono: 986 557 125
• Email: pontecesures@concellos.depontevedra.es
• Web oficial: www.pontecesures.org

Historia e patrimonio

Orixes históricas

O nome Pontecesures deriva da unión de «Ponte» (puente) e «Cesures» (de César Augusto), en referencia ao histórico ponte romano do século I que cruza o río Ulla. Esta infraestrutura, remodelada no século XII polo Maestro Mateo, foi clave no desenvolvemento comercial e estratéxico da zona.

A infantería marina de Xelmírez

Pontecesures ten o honor de ser a cuna dos pioneiros da Infantería de Marina do Arzobispo Xelmírez (século XII), considerada unha das primeiras forzas navais organizadas de España. Estes valentes marines galegos foron fundamentais para frenar os ataques dos piratas nórdicos que entraban pola ría de Arousa con intención de saquear Santiago de Compostela.

Porto histórico

O porto de Pontecesures foi durante séculos un punto comercial vital. No século XVIII albergaba o Alfolí de Carlos IV (1795), un importante almacén de control de mercancías como tabaco, sal e cereais que se dirixían cara Santiago de Compostela.

Xeografía e territorio

Localización estratéxica

Pontecesures goza dunha ubicación privilexiada:

• A 24 km de Santiago de Compostela
• A 35 km de Pontevedra
• A 61 km de Vigo
• A 36 km do Aeroporto de Lavacolla

Relevo e paisaxe

O territorio municipal distínguese por dúas unidades xeográficas ben diferenciadas:

1. Zona baixa: Practicamente plana, situada xunto ao río Ulla, onde se concentra a maior densidade de poboación
2. Zona montañosa: De relevo pronunciado, coa altura máxima nos montes de Lomba e Salgueira, que ofrecen espectaculares panorámicas da comarca

Hidrografía

A rede fluvial está dominada polo río Ulla, que serve de límite natural entre as provincias de Pontevedra e A Coruña. En Pontecesures, o Ulla é navegable e marca o inicio do gran estuario interior da ría de Arousa. Múltiples regatos nacen nos montes cercanos e desembocan no Ulla, creando un ecosistema fluvial de gran riqueza.

Organización territorial

División administrativa

O concello está formado por unha única parroquia:

• San Xulián (antigamente San Xulián de Requeixo)

Entidades de poboación

O territorio divídese en 16 lugares:

• O Cagaxol
• Carreiras
• Condide
• O Couto
• Fenteira
• Grobas
• Infesta (capital municipal)
• A Paxareira
• Portarraxoi
• Porto de Abaixo
• Porto de Arriba
• Redondo
• San Luís
• San Xulián
• O Souto
• A Toxa

Patrimonio cultural e lugares de interese

🏛️ Monumentos históricos

Ponte Romano

O símbolo indiscutible do municipio. Construído no século I e renovado no XII polo Maestro Mateo, esta impresionante obra de enxeñería de 12 arcos conecta Pontecesures con Padrón e forma parte do Camiño Portugués de Santiago.

Capela de San Xulián de Requeixo

Xoia do románico galego construída en 1116 baixo o obispado de Diego Xelmírez. Destaca pola súa torre campanario e a súa arquitectura de nave única sen ábside.

Alfolí de Carlos IV

Edificio barroco de 1795 que servía como almacén de control de mercancías. Na súa fachada de pedra destaca o escudo borbónico e unha inscrición conmemorativa.

Pazo da Cova

Pazo do século XVIII con escudo nobiliario que foi ofrecido ao escritor Valle-Inclán para pasar a súa vellez, aínda que finalmente foi rexeitado.

🌊 Espazos naturais

Miradores panorámicos

• Mirador de Pino Manso: Vistas espectaculares da comarca do Sar
• Mirador do Galiñeiro: Panorámica da confluencia do Ulla cara a serra do Barbanza

Porto e contorno fluvial

O porto histórico mantén a súa actividade tradicional, especialmente durante a tempada da lamprea (xaneiro-abril). O Club Náutico de Pontecesures fomenta os deportes náuticos, con especial atención ao piragüismo.

O Camiño de Santiago

Pontecesures é un punto clave no Camiño Portugués de Santiago de Compostela. O histórico ponte romano marca un fito importante para os peregrinos na súa última etapa antes de chegar á capital galega.

Ruta Xacobea do Mar de Arousa e Ulla

O municipio forma parte desta ruta marítimo-fluvial que recrea a traslatio dos restos do Apóstol Santiago. A ruta conecta Vilanova de Arousa con Pontecesures, seguindo a tradición do século I.

Economía e sociedade

Demografia actual

Pontecesures é un dos poucos municipios da comarca que medrou en poboación nos últimos anos (+17 habitantes en 2022), contrastando coa tendencia xeral de diminución demográfica rural.

Distribución por idades (2024):

• Menores de 18 anos: 470 habitantes (15,3%)
• Entre 18 e 65 anos: 2.066 habitantes (67,1%)
• Maiores de 65 anos: 543 habitantes (17,6%)

Empresas destacadas

• Nestlé: Principal empregador da zona cunha planta que produce máis de 60.000 toneladas anuais e emprega a máis de 200 traballadores
• Sector servicios: Centrado no turismo e o Camiño de Santiago

Turismo

En 2024, Pontecesures recibiu 15.466 turistas, sendo o municipio un importante punto de paso no Camiño Portugués.

Gastronomía tradicional

Produtos estrela

• Lamprea: Considerada unha delicadeza gastronómica, preparada de múltiples formas durante a súa tempada (xaneiro-abril)
• Mexillóns da ría de Arousa: Dos mellores de Galicia
• Angulas: Tradicionais do río Ulla
• Produtos do porco: Especialmente destacados durante o inverno

Festas e tradicións

Celebracións principais

• Festas patronais de San Xulián: Xullo
• Festa da Lamprea: Durante a tempada (xaneiro-abril)
• Camiño de Santiago: Actividades relacionadas durante todo o ano

Comunicacións e transportes

Accesos principais

• Por estrada: N-550 e A-9 (Autopista do Atlántico)
• Por tren: Estación de RENFE con conexións regulares
• Aeroporto: Santiago-Lavacolla a 36 km

Consulta a guía completa de como chegar

Recursos e enlaces útiles

📍 Información municipal

• Web oficial: www.pontecesures.org
• Oficinas municipais: Luns a venres, 9:00-14:00h
• Atención cidadá: 986 557 125

🚂 Transportes

• RENFE: www.renfe.com – Horarios de tren
• Autobuses: www.monbus.es – Conexións interurbanas
• Aeroporto Santiago: www.aena.es – Voos e conexións

🏛️ Institucións

• Deputación de Pontevedra: www.depo.gal
• Xunta de Galicia: www.xunta.gal
• Turismo de Galicia: www.turismo.gal

⛪ Camiño de Santiago

• Oficina do Peregrino: oficinadelperegrino.com
• Camiño Portugués: caminodesantiago.gal
• Mar de Santiago: mardesantiago.com

🌊 Turismo náutico

• Club Náutico Pontecesures: Actividades de piragüismo e deportes náuticos
• Rías Baixas: www.riasbaixas.org – Turismo da zona

📚 Cultura e historia

• Museo do Pobo Galego: www.museodopobo.gal
• Arquivo Histórico: Información sobre a historia local
• Biblioteca Municipal: Servizos culturais e educativos

🏥 Servizos de emerxencia

• Emerxencias: 112
• Policía Local: 986 557 125
• Centro de Saúde: Padrón (4 km)
• Hospital: Complexo Hospitalario de Santiago (24 km)

---

Pontecesures: un pequeno tesouro galego onde cada pedra conta unha historia e cada recuncho agarda ser descuberto. Ven e déixate levar pola maxia das terras de Ullán.

Última actualización: Xullo 2025